Codex diplomaticvs Hvngariae ecclesiasticvs ac civilis, INDEX ALPHABETICUS, INDEX CODICIS DIPLOMATICI HVNGARIAE ALPHABETICVS

B

Bugar, no. viri.

1287. VII, 2. 155. – 1224. III, 1. 464. – t. 1252. IV, 2. 162.

CCCCV.

A. Ch. 1291. Capitulum Strigoniense Stephani V. R. H. priuilegium, quo possessiones Ecclesiae Nitriensis reambulari iussit, ac recensuit, transscribit et confirmat.

Thomas, Praepositus, et Capitulum S. Strigoniensis Ecclesiae Omnibus Christi fidelibus, praesentibus ac futuris, notitiam praesentium habituris, salutem in omnium Saluatore. Ad vniuersorum notitiam harum serie volumus peruenire, 150quod Venerandus in Christo Pater Paschasius, diuina miseratione Episcopus Nitriensis, ad nostram accedens praesentiam, exhibuit nobis quasdam literas priuilegiales Inclytissimi Principis et D. Domini Stephani, felicis recordationis, quondam regis Hungariae illustris, petens nos cum instantia, vt quia ipsas litteras in propria specie, propter viarum discrimina, secum ferre non posset, easdem litteris nostris priuilegialibus transcribi faceremus uberiorem ad cautelam, quarum tenor talis est: Stephanus, Dei gratia, Hungariae, Dalmatiae, Croatiae, Ramae, Seruiae, Galliciae, Lodomeriae, Cumaniae, Bulgariaeque Rex. Omnibus Christi fidelibus tam praesentibus quam futuris, praesentium notitiam habituris, salutem in salutis largitore. Ad vniuersorum notitiam harum serie volumus peruenire: quod Venerandus in Xto Dominus Pater Vincentius, Dei gratia episcopus Nitriensis, fidelis noster, ad nostrae Maiestatis accedens praesentiam, exhibuit nobis quaedam priuilegia et iura dictae Nitrientis Ecclesiae tam regum, quam reginarum, ac Capitulorum super vniuersis possessionibus ipsius Ecclesiae confecta, exceptis quibusdam priuilegiis, quae in combustione Castri Nitriensis et Ecclesiae Cathedralis per Bohemos, regni nostri aemulos pro nobis facta, consumpta exstitissent; quae nos antea videntes et examinantes, nostris litteris priuilegialibus feceramus confirmari, ex certa scientia; supplicans nostrae Maiestati, vt nostra priuilegia de plenitudine nostrae potestatis, inquiri etiam de amissis priuilegiis veritatem faciendo, nostro priuilegio dignaremur confirmare. Nos habendo exinde deliberationem cum Dominis Philippo Strigoniensi, 151Stephano Colocen. Archiepiscopis, Moyus Palatino, et Aegidio Magistro Tauernicorum nostrorum et aliis quam pluribus Praelatis et Baronibus regni nostri, misimus Magistrum Benedictum, praepositum Orodien. aulae nostrae Vice-Cancellarium, Michaëlem Comitem Nitriensem cum Magistro Sixto Lectore Strigoniensi, fideles nostros iuxta continentiam litterarum Capitulo Strigonien. directarum; vt iidem nostri fideles praesente testimonio praedicti capituli vniuersas possessiones, quas ad eamdem Sanctam Ecclesiam Nitriensem, et Episcopatum pertinere inuenirent, reambulando legitime, nomina ipsarum possessionum in litteris dicti Capituli reportarent, vt exinde certificati, iura ipsius Ecclesiae ex scientia confirmare valeremus. Tandem idem Dominus Episcopus Nitriensis cum praedictis nostris fidelibus ad nostram accedens praesentiam, exhibuit nobis vnam litteram clausam memorati Capituli Strigonien, in qua nobis scribebatur: – – – de nominibus, et veritate omnium possessionum dictae Ecclesiae Nitriensis per eos inuentarum, videlicet per homines nostros et testimonium Capituli supra dicti hoc modo exstitissent: quod primo accessissent ad faciem possessionum Bitte et Jezencze in prouincia Trenchinensi existentium, et ex vigore priuielgiorum eiusdem Capituli Strigon. et aliorum ipsas possessiones ad Nitriensem Episcopatum pertinere et in pacifica possessione ipsarum eumdem Episcopum inuenissent; deinde venientes ad Threncsinium, decimam et tertiam partem fori Threncsinen. et portus ex fundatione ipsius Ecclesiae Nitriensis ad eandem petinere sciuissent, et saepe dictum Episcopum in plena esse perceptione earumdem, praeterea 152quasdam possessiones Scachán, item vtrasque Beluk, et vtrasque Keresnya vocatas, circa eandem Scachan ex donatione Serenissimi Ladislai regis, in fundationem ipsius Nitrien. Ecclesiae absque omni contrarietae ad ipsam pertinere inuenissent, et nunc pacifice possideret. Post haec accessissent in prouinciam Posonien. et circa Cittem, siue Tyrnauiam Zombath dictam, videlicet in pede montis longi super villam S. Georgii iacentis, inuenissent possessionem Modor totalem cum terminis antiquis, cum montibus et siluis ac aliis vtilitatibus. Item totalem possessionem Scele totalem in ptu (portu) paludum (cum) piscaturis, aquis et omnibus vtilitatibus, circumstantiis, et Ecclesia iuxta fluuium Dodwagh, adiacentem ex collacione Serenissimi Regis Ladislai et Geysae, in dotationem fundationis esse et fuisse, cuius memoria non extaret, cum decimis earumdem, Ecclesiae et Episcopatus Nitriensis, et etiam cum tributis. Post haec accessissent ad possessionem Apka vocatam, cum fluuio Wagh, virgultis et monticulis ac Iobbagionibus XL mansionibus et capella cum terris XX aratorum, ac parte media tributi Sallay, ex collatione Domini Andreae et Belae Regum in Prouincia Nitriensi habita inuenissent pertinere ad memoratam Nitriensem Ecclesiam, et esse in pacifica possessione earumdem. Sciuissent etiam in prouincia praedicta possessionem Korus vocatam cum tributis, molendinis, in fundationem Ecclesiae Beatae Virginis eiusdem Ecclesiae fuisse assignatam. Pro Praepositura Nitriensi constructae (constructa) per D. Geysam regem in ordinationem Ecclesiae praefatae Nitrinesi collationi et arbitrio Episcopi Nitrien. 153inuenissent pertinere eandem. Praeterea inuenissent quamdam possessionem Nagyfalow vocatam, prope Ciuitatem Nitriensem habitam; ex fundatione dictae Ecclesiae ad Episcopatum Nitriensem ab antiquo pertinere, atque etiam vnum pratum in alia parte Nitrien. – – Monasterii Sancti Ipoliti iuxta villam eiusdem monasterii ad Ecclesiam Nitriensem pertinere inuenissent. Deinde inuenissent villam Tremes iuxta terram Capituli eiusdem Ecclesiae prope Ciuitatem Nitrien. ex alia parte fluuii existentem, cum siluis et vtilitatibus eiusdem sub terminis antiquis – – – in fundationem ipsius Nitriensis Ecclesiae ab antiquo pertinere ad Ecclesiam supra dictam. Post haec inuenissent possessionem Koreskén maiorem iuxta eumdem fluuium Nitriensem ex donatione Dominae Elisabeth, reginae Hungariae, consortis nostrae charissimae, ad eamdem ecclesiam in Prouincia supra dicta inter terras ciuitatis Nitriensis situatam. Post haec venissent ad quamdum possessionem Symatw, in Comitatu de Komárom, iuxta Danubium iacentem, vocatam, cum portu danubii et tributo, cum piscaturis tam in Danubio, quam Syma habitis, ex integro legitime ad eamdem pertinere, et ab antiquo possedisse, et nunc possidere pleno iure inuenissent Ecclesiam memoratam, et prout haec omnia in litteris dicti capituli plene vidimus contineri. Iidem nostri fideles haec omnia eodem modo se vidisse et sciuisse veridice retulerunt. Et quia nos S. Matrem Ecclesiam, per quam viuimus et regnamus, in his, quibus ipsam videmus immobiliter gaudere, pacifice tenemur conseruare, praecipue quia priuilegia earumdem possessionum ante incendium eiusdem Ecclesiae cum nostris Baronibus videramus 154vna cum Praelatis et Baronibus nostris praedictis praenotatas possessiones generaliter et singillatim, siue fundationis siue legationis, siue emptionis titulo ad ipsam ecclesiam pertinentes, iuris ordine obseruato, deuotione Beatorum Martyrum Zorardi et Benedicti, quorum corpora in dicta Ecclesia requiescunt, inducti, ipsi Nitriensi Ecclesiae, et Episcopatui confirmamus, et noua donatione per nos facta perpetuo valere ex certa scientia ratificamus, in plena possessione earumdem ipsam ecclesiam et Episcopatum relinquendo; et quia in reambulatione dictarum possessionum ipsius nullus contradictor apparuit Ecclesiae Nitriensis, singulis querulantibus super eisdem possessionibus perpetuum silentium a modo imponentes. Et quia Venerabiles reliquiae Sanctorum Martyrum praedictorum propter praemissum incendium satis miserabiliter conseruantur; ideo tributum in Ciuitate Nitrien. pro nostra Maiestate reseruatum, praeter decimam et tertiam partem eiusdem tributi, quam idem Dominus Episcopus Nitrien. ab antiquo dignoscitur possedisse, donauimus ad decorem Sanctorum praedictorum pro lampadibus continue ante praedictas reliquias lucendis et illuminandis, perpetuo munere possidendum. Datum per manus praedicti Magistri Benedicti, Orodiensis Praepositi, Vice-Cancellarii dilecti et fidelis aulae nostrae. Anno Domini MCCLXXI. pridie kal. Septembris. indictione quinta decima, regni autem nostri anno primo. Venerandis in Christo Patribus, Dominis Philippo Strigon. et Stephano Colocen. Archiepiscopis praedictis, Lamperto Agriensi, Briccio Chanadiensi, Iacobo Quinque-Ecclesiensi, Philippo Vaciensi, Aulae Dominae reginae Cancellario, Lodomerio 155Varadiensi, Petro Transiluano, Ecclesiarum Episcopis, Ecclesias Dei feliciter gubernantibus; Mojus Palatino, Iudice Cumanorum, et Comite Supronien. Nicolao Iudice Curiae nostrae, Aegidio Magistro Tauernicorum nostrorum, et aliis Baronibus nostris, Comitatus et honores habentibus.“

Ex authentico transumpto Capituli Strigon. anno 1378. emanato. MSS. Kaprinai sub B. T. LVII. p. 136. sqq.

A. Ch. 1224. Idem Honorius in facinus, quod Praepositus Strigoniensis in regem Andream commisit, Alexandrum Episcopum Varadinensem inquirere, iubet.

Honorius – – – Altiora se quaerere Strigoniensis Praepositus, et supra se dicitur etiam ambulare. De illo enim carissimus in Christo filius noster, illustris rex Vngariae, per dilectum filium, Magistrum Florentinum, Custodem Orodiensem, nuncium suum, grauiter est conquestus, quod idem metiri se nesciens, in tantam prorupit audaciam, et furorem; quod regem eundem, contra quem contumeliose surrexit, grauibus iniuriis lacessiuit, in derogamen vtique regiae dignitatis, et ordinis ac officii praepositi memorati. Verum, si attendisset ille, quia in lege diuina praecipitur: Principem populi tui non maledices; et quod ab Apostolo Paulo dicitur: Regem honorificate; non ita fuisset insolens, non ita laxasset os suum, nec sic incircumcisum labium habuisset. – – – Quum igitur tantum linguae lubricum non sit in Praeposito praedicto palpandum; nos non ab alio, sed a nobis puniri volentes tam grandis temeritatis excessum, discretioni Vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus, veritate super hoc diligentius 464inquisita, nobis, quod inueneritis, per litteras Vestras, fideliter exponatis: vt si fuerit ille culpabilis, poena decente planius instruatur, quam graue sit, hominem sui ordinis et officii, tanquam modestiae nescium, et pudoris ignarum, ad conuiciandum esse tam facilem, et os suum asuefacere maledictis. Datum Laterani II. Nonas Decembris. Pontificatus nostri anno IX.

Apud Pray Hierarch. P. II. p. 163. Katona Tom. V. p. 453.

–

A. Ch. 1252. Achilles, Episcopus Quinque-Eccles. terras S. Iacobi de Irugh, Paulinorum, recenset ac confirmat.

Achilles, Dei gratia, Episcopus Quinqueecclesiensis, Vniuersis Christi fidelibus praesentem paginam inspecturis, salutem in Domino. Ad vniuersorum notitiam harum serie volumus peruenire. Quod cum nos ad Ecclesiam sancti Iacobi de lrugh causa visitationis accessimus, Frater Antonius, Prior eiusdem Ecclesiae vna cum fratribus suis a nobis petiit humiliter et deuote, vt possessiones Ecclesiae suae videremus, et metas earumdem, in quibus, commetanei eum saepius, turbauerant, nos ipsis emendaremus. Volentes itaque Beato Iacobo in hac parte deseruire, et vt expensam de paupertate fratrum nobis factam, labore proprio refunderemus, personaliter accedentes, curiam ipsius ecclesiae domos, vineas, et quaedam de terris suis et foenetis circuiuimus; sed quia tardum erat ire per singula, homines nostros fide dignos, Magistrum Benedictum de Quinqueecclesiis, Andream, filium Chymoz, iobbagionem Ecclesiae nostrae, vna cum aliis iobbagionibus et commetaneis, ad contuendum omnes possessiones Ecclesiae, et ponendum metas, vice nostra duximus relinquendos. Qui postmodum ad nos redeuntes dixerunt has inuenisse et circuisse possessiones: videlicet primo: donationem Venerabilis Patris Bartholomaei, quondam Episcopi Quinqueecclesiensis, qui dictam Ecclesiam fundauerat; scilicet vnum 161molendinum in villa Irugh, iuxta vineam Matthaei situm, quod emerat idem Episcopus a Cebriano et Ambrosio tribus marcis, cum sessione in circuitu suo, sicut idem Ambrosius et Villani hoc idem affirmarunt. Item duas vineas in Irughmál; quarum vnam ipse Episcopus emerat cum via, quae iuxta eandem fuerat, tribus marcis ab Emerico de San; alteram vero habuerat a Guka, sine herede decedente, iuxta viam Medues, quam etiam fratres habent legatam pro anima sua; et hae vineae sunt in vno circulo. Item tertiam vineam, quam Episcopus emerat tribus marcis iuxta vineam situlae. Item noualia Tenques et Vatul, in silua, circa riuulum Cuest, quae ex donatione dicti episcopi Fratres hactenus pacifice coluerunt. Item omnes possessiones Arus Iobbagyonis, Ecclesiae videlicet Cur, domos, vineam, molendinum, agriculturas et foenilia, quorum omnium tertiam partem idem Arus, vt nobis constitit, ante mortem suam Ecclesiae beati Iacobi contulerat, sed ipso mortuo sine liberis, praefatus Episcopus eidem Ecclesiae totaliter contulit possidenda. Molendinum autem illud constitit in territorio villae Irugh, subtus molendinum Ecclesiae Sanctae Mariae, quod ipse Arus emerat a Paulo; et duo iugera terrae vsque Cur, dicti molendini, quae a Rados comparauerat; et illa circumdat meatus aquae ab vtraque parte. Nuces autem, quae infra aquam sunt, similiter fratrum sunt praedictorum. Item vnum iuger, iuxta terram Galli; item vnum iuger, subtus montem Mogusd, cum duabus arboribus nucum; et in monte illo habet partem Ecclesia in arbustis, vbi est commetaneus eius Albertus de meridie; et ab alia parte semita, quae vadit in Irugh. Item vnum iuger iuxta vineam 162Andreae, et aliud supra puteum, iuxta terram Alberti. Item vnum iuger iuxta magnam viam, iuxta terram Both. Item: vndecim iugera terrae iuxta riuulum de Potoch ab oriente, et occidente iuxta Mounith. Item iuxta riuulum Irugh sex iugera et riuulum – – – tria iugera, ab occidente tenent metam in foenili cum Heme, et ab oriente, et a septemtrionali, cum via. Item quinque iugera in terram filiorum Batur, et terram Iacobi, in cuius fine sunt duo lapides, ex parte occidentis. Item quatuor iugera iuxta terram Heme – – Keurus. Item duo iugera iuxta Wilmos, et terram filiorum Batur, et sunt duo lapides in angulis. Item duo iugera iuxta terram Iohannis ab oriente; item iuxta viam Agogus tria iugera. Item: in nucibus iuxta villam Potoch, vnum – – Fratres in angulis; tres arbores nucum, et duas de pyris. Item quatuor iugera nomine Bozyaly, iuxta terram Bugar, de sex iugeribus; et illa sex iugera, et duo superius, iuxta terram Ecclesiae dedit idem Bugar, coram dictis hominibus nostris – – – locis iuxta viam Eus. Item duo iugera terrae prope villam Potoch, inter terram Both, et Alberti vsque vineam Heme. Item Cur, Arus, Otreum, et vineam cum arbustis; quae his metis circumdantur videlicet: ab oriente tenent metam – – Zalamio, Iohanne, et ab occidente tenet metam magna vallis, et a septemtrione arbustae, quae sunt eiusdem Arus. Item de arbustis venit ad arborem Berekenyefa, inde puteum situlae, et inde per viam venit ad arborem – – fratrum, ibique terminantur. Item tria foenilia, vnum supra riuulum Irugh, et aliud subtus eiusdem salicibus, et lapidibus circumdata; et tertium foenile iuxta Iohannem, 163et Zalamium, quod circumdat nemus, et dumus fraxinorum. Item duodecim iuger – – – pro anima sua: de quibus septem sunt in Ketedholma, iuxta Iacobum, et alia in aliis locis consistunt; et vnum foenile situm iuxta foenile Mauritii. Item viginti sex iugera iuxta magnam viam, quae Martinus filius Hete pro anima – – – et viam, quae ducit ad Ecclesiam. Terra autem illa habet ab oriente Iacobum et Iohannem commetaneos, ab occidente vero viam Potoch; item duo iugera terrae, quae dedit Ecclesiae Albertus iuxta viam Potoch, quae vadit ad nemus – – – – Ecclesiae separatam, per semitam, a vinea sua de Potoch, perpetuo possidendam. Nos igitur supra dicta omnia a Benefactoribus ipsius Ecclesiae pie, iuste et legitime collata et legata, – – gula approbantes, maxime etiam, quia Fratres dictae – – – duximus confirmanda, promittens eisdem insuper de bonis, a Deo nobis collatis, cum tempus et facultas se obtulerit, misericorditer prouidere; vt autem praelibata eis pacifice valeant permanere, in perpetuam eorum firmitatem et memoriam, praesentes litteras eis concessimus sigilli nostri munimine roboratas. Datum apud Quinqueecclesias in festo Innocentum, proximo post natiuitatem Domini, anno ab incarnatione Domini Millesimo, ducentesimo, quinquagesimo secundo. Episcopatus nostri anno primo.“

E Cartario ven. Capituli Posonien. eruit Koller Epp. Quinqueeccles. Tom. II. p. 139. sqq.